W ostatnich latach obserwuje się wzrost zainteresowania zastosowaniem immunoterapii w leczeniu nowotworów nerkowych, szczególnie w kontekście terapii z wykorzystaniem nivolumabu i ipilimumabu (nivo/ipi). Niniejszy artykuł stanowi doniesienie z nowych badań naukowych, które dostarczają istotnych informacji na temat skuteczności i bezpieczeństwa tej kombinacji u pacjentów z przerzutowym rakiem nerkowym o nietypowej histologii (vhRCC), w tym rak papillary (pRCC), rak chromofobowy (chRCC) oraz rak nerkowy niesklasyfikowany (uRCC). Badanie przeprowadzone w Centrum Onkologii MD Anderson od listopada 2017 do lutego 2024 obejmowało 55 pacjentów, co czyni je jednym z największych badań retrospektywnych dotyczących tej grupy pacjentów.
Wyniki badania – charakterystyka pacjentów i odpowiedzi na leczenie
W badaniu wzięło udział 55 pacjentów, z czego 52 (94,5%) rozpoczęło leczenie nivo/ipi jako terapię pierwszego rzutu. W analizowanej grupie przeważali mężczyźni (67,3%) oraz pacjenci rasy kaukaskiej (92,7%). Wśród pacjentów zdiagnozowano różne podtypy histologiczne, z czego 25 (45,5%) miało pRCC, 12 (21,8%) chRCC, a 18 (32,7%) uRCC. Cechy sarcomatoidne (SF) stwierdzono u 20 pacjentów (36,4%).
Oceniając odpowiedzi na leczenie, ogólny wskaźnik odpowiedzi (ORR) wyniósł 36,4%, przy czym najwyższy ORR odnotowano w grupie pacjentów z pRCC (48%), a najniższy w chRCC (25%). W przypadku pacjentów z uRCC ORR wyniósł 27,8%. Co więcej, obecność cech sarcomatoidnych była związana z wyższym wskaźnikiem odpowiedzi, osiągając 55% w tej podgrupie.
Analiza przeżycia i bezpieczeństwa
Analizując przeżycie, mediana przeżycia wolnego od progresji (PFS) wyniosła 10,6 miesiąca w grupie pacjentów z pRCC, 3,6 miesiąca w chRCC oraz 3 miesiące w uRCC. Mediana całkowitego przeżycia (OS) wyniosła 36,7 miesiąca dla pRCC, 25,7 miesiąca dla chRCC oraz 11,1 miesiąca dla uRCC. Zauważono również, że 18,2% pacjentów przerwało leczenie z powodu działań niepożądanych związanych z terapią. Najczęściej występującymi działaniami niepożądanymi były zdarzenia immunologiczne o stopniu 3/4, które wystąpiły u 30,9% pacjentów.
Dyskusja – znaczenie wyników dla praktyki klinicznej
Wyniki badania potwierdzają, że nivolumab w połączeniu z ipilimumabem przynosi korzystne wyniki w leczeniu pacjentów z pRCC, co wspiera jego zastosowanie jako standardowej terapii pierwszego rzutu. Odpowiedzi w chRCC były obserwowane wyłącznie u pacjentów z SF, co sugeruje, że ta cecha histologiczna może być predyktorem lepszych odpowiedzi na leczenie. Z drugiej strony, pacjenci z uRCC wykazywali ograniczone PFS oraz gorsze OS, co podkreśla zmienną skuteczność tej terapii w różnych podtypach vhRCC.
Badanie dostarcza również nowych informacji na temat mutacji genowych, takich jak TP53, PTEN i TERT, które mogą mieć znaczenie prognostyczne i predykcyjne w kontekście terapii z użyciem nivo/ipi. W szczególności, mutacje TERT były wzbogacone w pRCC, a mutacje TP53 w chRCC, co może wskazywać na różnice w biologii tych nowotworów i ich odpowiedzi na terapię.
Podsumowanie i implikacje dla praktyki klinicznej
W świetle uzyskanych wyników, nivolumab w połączeniu z ipilimumabem może być skuteczną opcją terapeutyczną dla pacjentów z przerzutowym rakiem nerkowym o nietypowej histologii, zwłaszcza w przypadku pRCC. Obecność cech sarcomatoidnych wydaje się być korzystnym czynnikiem prognostycznym, a dalsze badania są niezbędne, aby lepiej zrozumieć mechanizmy działania i potencjalne nowe terapie dla pacjentów z tymi zróżnicowanymi nowotworami.
Bibliografia
Moussa Mohammad Jad, Khandelwal Jaanki, Wilson Nathaniel R, Malikayil Kiran L, Surasi Devaki Shilpa, Bathala Tharakeswara K, Lin Yiyun, Rao Priya, Tamboli Pheroze, Sircar Kanishka, Ajufo Helen, Elsayes Khaled M, Shah Amishi, Johns Andrew C, Goswami Sangeeta, Hasanov Elshad, Jonasch Eric, Msaouel Pavlos, Campbell Matthew T, Alhalabi Omar and Tannir Nizar M. Efficacy and safety of nivolumab plus ipilimumab in patients with metastatic variant histology (non-clear cell) renal cell carcinoma. Journal for Immunotherapy of Cancer 2025, 13(2), 977-92. DOI: https://doi.org/10.1136/jitc-2024-010958.
